Compassie voor jezelf en een ander

Het woord compassie of liefdevolle vriendelijkheid komt misschien wat soft of vaag over. Maar het tegengestelde is waar. Compassie of liefdevolle vriendelijkheid is een heel tastbare en waardevolle kwaliteit.  Compassie is het vermogen om op een oprechte, vriendelijke, zorgzame en open manier betrokken te zijn bij de ander. Met name als de ander het lastig heeft. En daar is niets vaags aan. Oprechte vriendelijkheid en betrokkenheid behoren bijvoorbeeld tot de belangrijkste eigenschappen van succesvolle managers. Bedenk maar eens wat de mensen zijn voor wie je van nature het hardste loopt… Managers die vriendelijk zijn krijgen meer gedaan en ze creëren een veilige en open werkomgeving waarin het prettig en goed werken is.

Er wordt er veel onderzoek gedaan naar de werking van compassie. Een belangrijk gevolg van compassie is bijvoorbeeld dat mensen minder angst of depressie ervaren. Het ontwikkelen van compassie of vriendelijkheid voor jezelf is een van de belangrijkste kwaliteiten die je leert tijdens de mindfulness beoefening. Ik ontmoet veel mensen die structureel over hun grenzen gaan, altijd voor een ander klaarstaan en zichzelf zo langzaam opbranden… Het uitgangspunt van compassie voor jezelf is dat je pas goed voor een ander kunt zorgen als je goed voor jezelf kunt zorgen.

In dit blog leg ik uit wat compassie of vriendelijkheid is en geef je 3 praktische oefeningen waarmee je meer compassie voor jezelf en anderen kunt ontwikkelen.

Compassie en mindfulness

Een belangrijk onderdeel van de mindfulnesstraining is het ontwikkelen van een vriendelijkheid. Deelnemers vragen me in de training wel eens wat compassie of vriendelijkheid nou precies betekent. Het komt soms wat abstract over. Maar je kunt vriendelijkheid of compassie heel eenvoudig ervaren. Doe voor de ervaring maar eens je ogen dicht en probeer je een persoon of dier voor te stellen waar je heel makkelijk gevoelens van vriendelijkheid of liefde bij kunt ervaren. Zonder dat je daar al te hard over na hoeft te denken. Terwijl je dat doet concentreer je je op het gebied van je hart, borst en keel. Wat ervaar je dan?…

Je kunt de kracht van een glimlach direct ervaren door gevoelens van optimisme en ontspanning, lichtheid, warmte. Vriendelijkheid begint met een glimlach.

Compassie ontwikkelen

Je kunt compassie of liefdevolle vriendelijkheid ontwikkelen door bijvoorbeeld een mindfulness training te doen. Mindfulness is de vaardigheid om met je aandacht in het moment te zijn. Opmerkzaam op wat zich van moment tot moment aandient in je ervaring. Of deze nu prettig, onprettig of neutraal zijn. Wanneer we onze ervaring veroordelen of er tegen vechten dan heeft deze de neiging om erger te worden. Maar wanneer we op een open en vriendelijke manier aanwezig zijn, dan kan onze ervaring ontspannen. Dat is waarom mindfulness bijvoorbeeld zo effectief is bij pijnklachten, maar ook bij angst en depressie. Hieronder vind je een paar praktische oefeningen die je kunt doen om meer compassie of liefdevolle vriendelijkheid voor jezelf en anderen te ontwikkelen.

1. Compassie voor jezelf – ‘liefdevolle vriendelijkheid’

Het bekende gezegde luidt: “je kunt pas goed voor een ander zorgen als je ook goed voor jezelf kunt zorgen”. Veel mensen die ik ontmoet in mijn trainingen staan altijd voor een ander klaar maar vergeten zichzelf met alle gevolgen van dien. Voordat je opstijgt met het vliegtuig is er altijd een korte instructie over wat je moet doen in het geval van nood. Wanneer je naar de bij de instructie behorende afbeelding kijkt die uitlegt wat te doen wanneer er geen zuurstof meer is, dan zie je de volwassene eerst zelf een masker opdoen voordat deze het masker aan het kind geeft. In veel situaties vergeten we onszelf vaak eerst zuurstof te geven… De onderstaande oefeningen ‘liefdevolle vriendelijkheid’ is een oefening die je leert om compassie voor jezelf te ontwikkelen. Bij de oefening ‘Random Acts of kindness’ kun je de compassie uitbereiden naar anderen.

2. Een ademruimte met compassie

Zoals de oefening ademruimte heel behulpzaam is om gedurende de dag uit de automatische te stappen en opmerkzaamheid te oefenenen, kun je de onderstaande ademruimte met compassie ook meerdere keren per dag toepassen om iets van vriendelijkheid in je dag te brengen. In de automatische piloot gaan we vaak stug door zonder acht te slaan op de signalen van ons lichaam en goed voor onszelf te zorgen. De ademruimte met compassie kan je hierbij heel behulpzaam zijn.

3. Compassie voor een ander – Random Acts of kindness

Een van de krachtigste manier om compassie of liefdevolle vriendelijkheid te ontwikkelen is ‘random acts of kindness‘ ofwel willekeurige handelingen van vriendelijkheid. Het idee is dat je regelmatig iets vriendelijks voor iemand anders doet. Bijvoorbeeld een oprecht compliment maken, de deur voor iemand open houden, iemand een vriendelijke kaart of bericht sturen, een ontbijt op bed voor je geliefde,…. Wat het ook maar is, als het maar oprecht vriendelijk is. En de kunst is te proberen elke dag iets vriendelijks te doen. Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het fenomeen ‘Random Acts of Kindness’ en effecten van het doen van iets vriendelijks zijn onder meer een toename van de hormomen serotonine en oxytocine, die een bijdrage leveren aan positieve gevoelens en zelfvertrouwen. Daarnaast ervaren we meer energie en kracht wanneer we een ander op ene vriendelijke manier hebben geholpen. Vriendelijk zijn zorgt er daarnaast voor dat we minder pijn en stress ervaren. De mogelijkheden zijn legio, maar hieronder nog een paar voorbeelden van een aantal random acts of kindness:

• De deur voor iemand openen.
• Iets attents meenemen voor de persoon door wie je bijvoorbeeld bent uitgenodigd te komen eten.
• Een inspirerend online bericht met iemand delen.
• Een straatkrantje kopen van de verkoper bij de supermarkt en misschien nog iets lekkers voor hem/ haar meenemen.
• Een verrassing in iemand brievenbus doen.
• …

Inspiratie op het gebied van compassie

De onderstaande boeken en (engelstalige) youtube filmpjes zijn erg inspirerend als het gaat om het ontwikkelen van compassie voor jezelf en een ander. Ook kun je doorlezen in één van de andere inspirerende mindfulness blogs.

Joan Halifax over Compassie