Last dance – Netflix

Topsport is prachtig om naar te kijken en zeker wanneer je ook nog eens een kijkje in de keuken krijgt. Op dit moment kijk ik de prachtige documentaire ‘Last dance’ over de befaamde basketballer Michael Jordan en de Chicago Bulls. Het is het prachtige relaas van de basketbal carrière van Jordan en je krijgt een prachtig inkijkje in de wereld van het top basketbal en het leven van de legende. Het is ongelooflijk wanneer je het spel van Jordan ziet en zijn talent is echt uitzonderlijk. Mooi ook hoe je in de documentaire ziet onder welke voorwaarden dit talent tot bloei kan komen. Er is een gelukkige loting die ervoor zorgt dat hij bij de juiste club terecht komt, er is de chemie tussen spelers, de invloed van de juiste coaches. Maar wanneer ik naar het programma kijk – en dat is vast ook wel mijn beroepsdeformatie – dan denk ik dat aandacht ook een grote rol speelt bij het succes van Jordan en topsporters in het algemeen. En ik denk dat deze factor nog teveel onderbelicht is gebleven.

Verschillende vormen van aandacht

Rasmus Hougaard beschrijft in ‘Voorsprong door Focus‘ heel treffend dat er grofweg 4 vormen van aandacht zijn:

1. Flow. De aandacht is gefocust en geconcentreerd, maar de aandacht is ook grotendeels op de automatische piloot vanwege het repeterende karakter van de handeling. Hierbij is er bijvoorbeeld minder aandacht voor de omgeving en er is minder bewustzijn van signalen uit de omgeving of vanuit ons eigen lichaam. Veel sporters ervaren flow wanneer ze aan het sporten zijn. 

2. Mindful. Wanneer we mindful zijn dan is er sprake van focus, maar we zijn ons tegelijkertijd bewust van het grotere geheel. Dit noemen we ook wel gewaarzijn. Er is sprake van een balans tussen focus en gewaarzijn. Je bent hier helder, aandachtig, ervaart een bepaalde mate van ontspanning. Er is sprake van zowel focus en concentratie, maar er is dus ook bewustzijn van het grotere geheel waarbinnen je handelt.

3. Mindless. We zijn dan zowel niet gefocust als ons gewaar van de grotere omgeving. We handelen op de automatische piloot en zijn een groot deel van de tijd afgeleid. We brengen een groot deel van de dag door in deze staat, die weliswaar weinig energie kost, maar er ook voor kan zorgen dat we minder overzicht hebben en meer fouten maken.

4. Creatief. Hier is onze aandacht niet gefocust, maar vooral open. Het is een soort toestand van dagdromen, waarbij er vaak ook allerlei ideeën kunnen opkomen.

Als het gaat om sport dan zijn met name flow en de meer mindful aandacht heel interessant. Wanneer ik wielren dan ben ik regelmatig in een soort staat van flow. Er is het repeterende karakter van het fietsen, ik lever een prestatie waar ik van geniet, maar er is tegelijkertijd minder bewustzijn van de omgeving. Wanneer ik meer mindful op mijn racefiets zit dan is de prestatie meer ondergeschikt aan het fietsen, geniet ik meer van het fietsen. Ik respecteer meer mijn grenzen en lichaam, waardoor ik bijvoorbeeld minder risico loop op overtraining. Ik ben me ook meer bewust van mijn omgeving en na afloop ervaar ik meer voldoening.

Michael Jordan en de invloed van ‘zenmaster’ Phil Jackson

Ik ben ervan overtuigd dat mindful sport of topsport veel voordelen heeft ten aanzien van een meer onbewuste of automatische manier van sporten. En ik denk dat Michael Jordan onbewust of bewust veel principes toepaste. En ook van een absolute top-basketballer als Kobe Bryant is bekend dat hij aan meditatie deed. Het verbaast me dan ook helemaal niets dat ik toen ik bezig was met schrijven van dit blog, in een ander blog las dat Phil Jackson – de coach van Jordan en Bryant – mediteerde met zijn spelers.

Mindfulness is een belangrijke mentale factor die het verschil kan maken. Wat zorgt ervoor dat mindfulness zo geschikt is voor (top) sporters? 

Sport en Mindfulness

In een eerder blog schreef ik over een aantal belangrijke voordelen van mindfulness. Mindfulness zorgt voor meer innerlijke rust, reduceert stress. Enorm belangrijk voor bijvoorbeeld herstel en om de rust te kunnen bewaren in uitdagende omstandigheden. Daarnaast heeft mindfulness een aantal andere eigenschappen die sporters heel erg van pas kunnen komen:

1. Bewust op situaties reageren: in plaats van onbewust en automatisch reageren zorg mindfulness ervoor dat we een minieme pauze kunnen creëren, waarin we als het ware ons bewustzijn vergroten. Zo kunnen we op een meer bewuste manier op omstandigheden te reageren. We hebben meer controle over onze acties en reacties. 

2. Cognitieve flexibiliteit: een eigenschap die ervoor zorgt dat we minder rigide naar onze omgeving kijken en we creatief mee kunnen bewegen met wat de situatie van ons vraagt. Ik denk dat deze eigenschap van pas komt om snel in te spelen op uitdagende spelsituaties.

3. Empathisch vermogen: zorgt ervoor dat we in staat zijn om relaties te verdiepen en ons beter te kunnen inleven in anderen, wat bijvoorbeeld in teamsport goed van pas kan komen.

4. Meta-bewustzijn: waardoor je bijvoorbeeld kunt reflecteren op je handelen en je acties, maar ook in staat bent om het grotere perspectief te blijven zien en als het ware vanuit een helikopterview naar jezelf en anderen kunt kijken.

5. Focus en gewaarzijn: door mindfulness te beoefenen ben je instaat op je beter te focussen en te concentreren en zie je bijvoorbeeld veel sneller een spel-opening. Mensen die mindfulness beoefenen zijn daarnaast veel beter in staat om snel informatie, taken te verwerken en zijn in staat sneller beslissingen te nemen. Het werkgeheugen van een geoefende persoon functioneert beter. Het aspect gewaarzijn zorgt ervoor dat we naast focus tegelijkertijd een bredere aandacht kunnen hebben en het geheel kunnen blijven zien. De prachtige scene’s waarin Jordan zijn kunsten laat zien, illustreert dit gegeven voor mij heel mooi. Hij heeft een heel duidelijke focus, maar verliest geen moment het zicht op het geheel.

Dé mentale factor 

Ik ben ervan overtuigd dat de mentale factor, mindfulness, een must is voor sporters die beter willen presteren. En het is mooi te zien dat iemand als Jordan maar ook andere topsporters mindfulness hebben opgenomen in hun trainingsrepertoire. 

Heel benieuwd welke voordelen jij hebt ervaren door het doen van mindfulness als het gaat om sport. Leuk als je een comment wilt achterlaten. En wil je meer weten of mindfulness en hoe het je sportprestaties kan verbeteren, dan kun je altijd contact met me opnemen.