Loslaten
Loslaten
Er is een bekend verhaal over hoe men in het oude India een aap probeerde te vangen. Men deed enkele nootjes in een glazen pot met een smalle opening en zette deze vast in de grond. De aap die de nootjes ontdekte stak de hand in pot om de nootjes te pakken. Vervolgens maakte de aap een vuist om de nootjes eruit te kunnen halen. Hierdoor kreeg de hand zijn hand niet meer uit de pot. In blinde paniek trok de aap de poot met nootjes terug en bleef de hand vastzitten.
Ontspannen loslaten van de nootjes had het verschil gemaakt tussen wel/ niet gevangen worden, maar de angstreflex was sterker dan het vermogen om los te kunnen laten, en zo werd de aap gevangen.
Gevoelens en emoties
Wanneer het gaat om onze reacties op heftige gevoelens en emoties dan reageren we vaak net als de aap die zijn hand terugtrekt. Wanneer we iets ervaren dat stressvol is, dan registreert ons brein gevaar en we reageren op dit gevaar door zo snel mogelijk een oplossing te vinden. Het vinden van de oplossing is iets dat onbewust en automatisch verloopt. Mindfulness noemt deze automatische manier van reageren ook wel de doe-modus.
Die modus is erg praktisch wanneer we snel moeten handelen, maar hij is vaak niet effectief bij heftige gevoelens en emoties als angst, verdriet, boosheid, etc. Wanneer we dan snel reageren zetten we onszelf vast en wordt de situatie van kwaad tot erger. Een paar voorbeelden uit de eigen praktijk:
1. Een arts met een burn-out gaat in allerlei medische boeken lezen hoe hij zijn burn-out kan oplossen. Hij ontdekt dat dit niet lukt, raakt gefrustreerd en komt alleen maar vaster in zijn burn-out te zitten.
2. Een man verliest zijn baan. Het niet hebben van werk veroorzaakt veel stress en angst. Vanuit de doe-modus wil de man zo snel mogelijk weer aan het werk en elke minuut van de dag wordt bij wijze van spreken besteed aan solliciteren. De betreffende man neemt geen rust en gevoelens van angst, frustratie en onmacht nemen toe.
3. Een vrouw kan niet slapen en terwijl ze wakker ligt is ze aan het piekeren over het niet slapen. “Moet ik nu wel of geen slaapmiddel nemen?”. “Als ik niet goed slaap dan presteer ik morgen niet goed…” Mevrouw piekert zich suf over manieren waarop ze in slaap kan vallen en wat er kan gebeuren als ze onvoldoende slaapt. Maar de onrust neemt alleen maar toe en ze valt niet in slaap. Hierdoor onstaan er weer nieuwe gedachten, meer onrust, etc.
Bovenstaande voorbeelden uit de praktijk laten zien hoe de doe-modus controle probeert te krijgen over intense gevoelens en emoties door een oplossing te vinden. Het effect is dat we onszelf alleen maar meer vastzetten en dat het probleem verergert. Het kunnen loslaten van de situatie kan ons helpen om op een manier bewuste en ontspannen manier met gevoelens en emoties om te gaan.
Leren loslaten
Kreten als loslaten en acceptatie zijn makkelijk gezegd, maar vragen soms echt tijd en aandacht om te leren. De neiging om controle te hebben over de situatie kan heel sterk zijn.
Wanneer we in een stressvolle situatie terecht komen dan schieten we vanuit de doe-modus meestal naar het ‘hoofdkantoor’ om een oplossing te vinden. In het hoofdkantoor wordt naarstig gezocht naar oplossingen om de paniek te bedwingen. De eerste stap van loslaten is dat we ons bewust zijn van dit automatische proces en beseffen dat deze poging de situatie erger maakt.
Loslaten is het vermogen om aanwezig te zijn bij je ervaring en gedachten op te merken zonder daar in mee te gaan. Je bent aanwezig en opmerkzaam op je ervaring zonder dat je er iets mee doet. Loslaten is een houding van niet-doen, vanuit het besef dat elke poging om controle over de situatie te hebben, als olie op het vuur is.
Loslaten en de bodyscan
De bodyscan is één van de betere mindfulness oefeningen om loslaten te leren. Het idee is dat je tijdens de bodyscan je lichaam verkent met aandacht en vervolgens elk lichaamsdeel weer loslaat. Het doet er niet toe of de ervaring prettig, onprettig of neutraal is. Tijdens de oefening ben je opmerkzaam op gedachten, lichamelijke sensaties, gevoelens, geluiden, etc. zonder hier iets mee te doen of erop te reageren. Dat betekent niet dat je gedachten of gevoelens wegstopt of ze negeert, maar je registreert eenvoudig weg wat er is en laat los.
Je leert deze en andere oefeningen in de MBSR Mindfulnesstraining, waar je via de button rechts meer over kunt lezen.
Loslaten uitbereiden
Wanneer we leren loslaten tijdens de bodyscan en lastige situaties dan kunnen we dit gaandeweg uitberereiden in ons leven. We kunnen kijken naar spullen die we niet meer nodig hebben en die veel balast veroorzaken. Dit kan veel ruimte en rust brengen.
En soms zijn er relaties of contacten waar we krampachtig aan vasthouden terwijl ze ons in wezen niet gelukkiger maken. Soms is het een kwestie van accepteren wat we echt niet kunnen veranderen, maar soms vraagt loslaten ook de moed om keuzes te maken die ons uiteindelijk gelukkiger maken.
Er is zelfs aan app die je 5 keer per dag een bericht stuurt en die je herinnert aan de dood. Misschien ietwat morbide, maar het kan je wel aanzetten tot denken over wat echt waardevol is in je leven. Contempleren over de dood kan zeer behulpzaam zijn bij het loslaten van wat er niet toe doet, zodat je meer aandacht en energie kunt geven aan de dingen die waardevol zijn en die er toe doen.
Wat is voor jou behulpzaam bij loslaten of wat zou je graag willen loslaten? Ik ben benieuwd en leuk als je hieronder een reactie achterlaat.